Deze inhoud is enkel voor abonnees. Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.
Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.
Hoe waterinfiltratie op hellende fruitpercelen verhogen?
- Victoria Nelissen
-
pcfruit vzw
Bij hellende fruitpercelen kan er, zelfs bij een lichte terreinhelling, heel wat regenwater afstromen bij hevige neerslag. Dat water beter laten infiltreren, zorgt voor een minder droge bodem en voor minder wateroverlast stroomafwaarts.
----------------------------------
Â
Deze inhoud is enkel voor abonnees.
Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.
Â
Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.
Â
Verdichting van de rijsporen in de grasbaan en een kale zwarte strook kunnen tijdens felle regenbuien afspoeling van regenwater (= runoff) veroorzaken. Er is weinig geweten over hoeveel runoff het gaat en welke maatregelen er geschikt zijn voor meer waterinfiltratie.
Demo hellend perenperceel
In het kader van het Blue Deal-project ‘Vlaanderen Water- Proof’ evalueerden we de hoeveelheid runoff op een hellend Conference-perceel met een maximaal hellingspercentage van 17%. Onderaan de twee grasstroken werden in maart 2022 roosters ingegraven, waarin het afspoelende regenwater verzameld en gravitair afgevoerd werd naar lager opgestelde opvangbakken (Foto 1). Een weerstation naast de opvangbakken meet o.a. de neerslag, terwijl een drukhoogtesensor het waterpeil in elke bak meet. Op die manier kan de hoeveelheid runoff en het runoff-percentage berekend worden.
Runoff
In de periode tussen 07/04/2022 en 11/11/2024 viel er in totaal 2.302 mm neerslag, waarbij er in het totaal 564 m³/ ha runoff geweest is. Het runoff-percentage, de verhouding tussen de hoeveelheid runoff en de hoeveelheid neerslag, bedroeg in die periode 2,4%. Bij 74% van de buien waarbij de neerslaghoeveelheid meer dan 2 mm betrof (tussen 7/04/2022 en 11/11/2024), werd er geen runoff gemeten. Bij 18% van buien (> 2 mm) werd tussen 0% en 10% runoff gemeten. Tijdens 8% van de buien (> 2 mm) werd een grotere hoeveelheid runoff gemeten (> 10% runoff).
Infiltratie
In mei 2023 brachten we greppeltjes aan in de zwartstrook, in één van de twee opgevolgde stroken, om voor meer waterinfiltratie in die zwartstrook te zorgen (Foto 2). Die maatregel had effect: de totale hoeveelheid runoff werd gereduceerd van 3,4% (van de totale hoeveelheid neerslag sinds de aanleg van de greppels in de controlestrook zonder greppeltjes) tot 1,4% in de strook met greppeltjes (Tabel 1). Ter illustratie, op 25/08/2023 bij twee hevige buien van 24 mm en 26 mm, lag de hoeveelheid runoff in de strook met de greppels zo’n 60% lager dan in de strook zonder greppels. Het water op de zwartstrook beter laten infiltreren, levert meer water voor de boom op.
In het kader van het Water+Land+Schap 2.0-project ‘Velpevallei’ (‘Wet Nature DeVELPment’) legden we dit voorjaar greppeltjes aan in de zwartstrook op een tweede Conferenceperceel met een gemiddeld hellingspercentage van 6% (Foto 3). De opvolging van de waterinfiltratie gebeurde er door middel van bodemstaalnames. Er werden echter geen verschillen waargenomen in bodemvocht tussen zwartstroken met en zonder greppeltjes, wellicht door de vele neerslag dit jaar. De proef wordt daarom verlengd tot einde 2025.
Aanleg en beheer van de grasstrook
Bij een nieuwe aanplant is het belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de aanleg en het beheer van de grasstrook om compactie in de rijsporen te vermijden. Denk aan:
* Diepwoelen voor je het zaaibed aanlegt tegen bodemcompactie (diepte meestal 70-100 cm).
* Inzaaien onder goede omstandigheden, nl. bij droog weer als er kort erna regen voorspeld wordt om de kieming te bevorderen.
* Aangepaste grasmengsels zoals plantagemixen met combinatie van soorten met snelle uitstoeling en diepere beworteling.
* Om de andere rij gras inzaaien om bij GBM-behandelingen niet op de pas ingezaaide strook te moeten rijden. Zaai een deel in mei in en het andere in september.
* Hoger aanleggen van rijpaden, bv. geprofileerde rijpaden (Foto 4).
* Regelmatig maaien (maai-spuitcombinatie) voor een stevige grasstrook.
* Bandenkeuze en -druk, kies voor geblokte banden of lage drukbanden.
* Machinekeuze om de druk optimaal te verdelen, bv. een machine met (verstelbare) dubbele as, bredere banden.
* Het gebruik van o.a. pluktrein, -wagen of Pluk-O-Trak bij de oogst.
In het kader van het Water+Land+Schap 2.0-project ‘Velpevallei’ legden we dit voorjaar op een hellend perceel met een nieuwe aanplant een drietal grasstroken bol aan (Foto 5 – links), zodat hevige neerslag richting de zwartstrook afstroomt. Door de aanleg van kleine greppeltjes op de grens tussen gras- en zwartstrook beogen we dat het water kan infiltreren (Foto 5 – rechts). Op die manier is er meer water beschikbaar voor de boom in de zwartstrook en vermijden we compactie in de rijsporen. De opvolging van de waterinfiltratie gebeurde ook door middel van bodemstaalnames.
Ook hier werden geen verschillen waargenomen in bodemvocht tussen zwartstroken met en zonder greppeltjes en volgt er in 2025 twee rondes met staalnames. Op dit perceel volgen we verder het effect op van de bol aangelegde stroken op compactie in de rijsporen.
Besluit
De aanleg van greppeltjes in de zwartstrook kan de hoeveelheid runoff verminderen, zodat er meer water beschikbaar is voor de boom. Bij een nieuwe aanplant, zowel op vlakke als hellende percelen, is het belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de aanleg en het beheer van de grasstrook.
Meer info?
Voor meer informatie kan u terecht via victoria.nelissen@pcfruit.be of op www.vlaanderenwaterproof.be. Wil je aan de slag met het greppeltoestel? Mail Victoria of bel naar 011/69 71 55.
