B3W, een verhaal met power!

Deze inhoud is enkel voor abonnees. Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen. Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.

Bodembewerking, Reportage

B3W, een verhaal met power!

In 2021 ging de Begeleidingsdienst voor Betere Bodem- en Waterkwaliteit, kortweg B3W, van start als nieuwe begeleidings- en voorlichtingsdienst voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector. Het is een samenwerking tussen 13 Vlaamse onderzoeks- en praktijkcentra voor landbouw, waaronder pcfruit, met verschillende locaties en expertises. De begeleiding van land- en tuinbouwbedrijven gebeurt via focusgroepen, thematische uitwisselingsmomenten (TUM’s) en communicatieacties.

Het laatste TUM ging door in de percelen van Kris Wouters en Boris Wouters te Rummen en bij Yvan Verhemeldonck te Loksbergen.

----------------------------------

Deze inhoud is enkel voor abonnees.

Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.

Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.

In het kader van regeneratieve landbouw kwamen zo’n vijftigtal bezoekers op 8 november samen bij Kris Wouters in Rummen. Het thematisch uitwisselingsmoment draaide rond bodemkwaliteit en regeneratieve fruitteelt. Tijdens het TUM beoordeelden we de veldsituatie van een aantal telers die begin 2024 startten met groenbemesters en onderzaai. We schetsten de eerste stappen die reeds gezet werden richting regeneratieve fruitteelt.

De belangrijkste principes zijn:

* De bodem zo weinig mogelijk verstoren.
* De bodem altijd bedekt houden.
* Werken met een grote diversiteit aan planten.
* Altijd levende wortels hebben.
* Bodembiologie bevorderen.

In de akkerbouw worden deze principes al wat vaker toegepast. Bij meerjarige fruitsoorten is het niet evident om ermee aan de slag te gaan. Er zijn vandaag drie pistes die we kunnen bewandelen:

* Minstens één, maar liever twee jaar werken met groenbemesters alvorens een nieuwe aanplant te doen.
* Inzaaien van grasbanen met soortenrijke gras-kruidenmengsels. Hoe meer soorten, hoe beter het resultaat.
* Inzaaien van de zwartstrook.

Dat laatste werkpunt is echter niet evident en is vandaag zeker nog geen advies.

Op zoek tijdens het veldbezoek

Tijdens dit TUM werden drie bedrijven bezocht die in het voorjaar van 2024 aan de slag gingen met één van de pistes. We keken niet alleen naar het bovengrondse resultaat, maar groeven diep, vooral ook naar de effecten in de bodem.

Door middel van uitgegraven profielblokken en machinaal gegraven profielkuilen, konden we de parameters voor een levende bodem tonen. Dat visualiseerde het effect van ingezaaide groenbedekkers en bood de mogelijkheid om de resultaten te bespreken.

Marcel de Jong (Bodem en Groen) gaf een woordje uitleg en technische ondersteuning. Beworteling, kleurverschillen in de horizonten, voorkomen van regenwormen, aggregaatstructuur, verdichte lagen, aanwezigheid van rhizosheets rond plantenwortels… werden bekeken. Rhizosheets vind je enkel terug in een bodem met veel bodemleven waarbij het bodemleven zich nestelt op de wortels van de planten.

Groenbedekkers bij Boris en Thomas Wouters

Op een eerste locatie in Rummen (Boris en Thomas Wouters) werden dit jaar drie verschillende soortenrijke groenbedekkermengsels ingezaaid op een nieuw aan te planten perceel. Om de wortels te tonen, staken we met een Schäffer verschillende profielsteken uit. Marcel de Jong besprak enkele opmerkelijke resultaten (Foto 2). Opvallend was dat, ondanks de zeer grote hoeveelheid bovengrondse biomassa, de wortelontwikkeling beperkt bleef tot een 20-tal cm diepte. Dat komt waarschijnlijk doordat er toch nog te veel verdichting in de bodem zit en die best toch gebroken wordt met een diepwoeler.

De mengsels die op dit perceel staan, zijn zomermengsels en zullen in de winter afvriezen. Om toch continu actieve planten te hebben, moet dit perceel dit najaar nog ingezaaid worden met een wintermix, maar dan moet eerst de bovengrondse plantenmassa gekneusd worden met een ‘crimproller’. Op pcfruit werd recent zo’n machine gebouwd die we ook demonstreerden (Foto 3). Kneuzen heeft zeker de voorkeur boven maaien of klepelen, want door te kneuzen wordt de plantenmassa gebroken, maar niet tot een brij herleid. Bodembiologie verkiest eerder de gekneusde massa in plaats van een
natte massa. Op termijn zal die massa verteerd worden door de aanwezige bodembiologie.

Wintermix bij Kris en Wim Wouters

Op een tweede locatie te Kortenaken (Kris en Wim Wouters) werd op een nieuw aan te planten perceel in december 2023 een wintermix ingezaaid. Dat werd deze zomer doorgezaaid met een groenbedekkermengsel na het kneuzen van de granen. Aan de hand van een viertal profielkuilen (Foto 4) werd het effect bekeken en vergeleken met een tweejarige aanplant langs dit perceel.

Tussen de verschillende profielkuilen waren er grote verschillen te zien, zelfs met eenzelfde behandeling. In één put was duidelijk te zien dat de beworteling van de groenbemesters dieper ging en dat er ook veel gangen van regenwormen waren. Wat verder in het perceel bleef de beworteling vrij oppervlakkig. Dat was ook het gedeelte van het perceel waar volgens de teler de bomen in het verleden minder sterk groeiden. Op dat gedeelte van het perceel is de bodemkwaliteit na één jaar groenbemesters dus nog zeker niet hersteld.

Klaver bij Yvan Verhemeldonck en Gerard Kenens

Op een derde locatie te Loksbergen (Yvan Verhemeldonck & Gerard Kenens) was een nieuwe aanplant peer te zien waarvan de zwartstrook in mei was ingezaaid met klaver en de grasbaan met een soortenrijk gras-kruidenmengsel (Foto 5). Voor het inzaaien van de klaver in de zwartstrook hadden de telers zelf een machine laten bouwen.

De opkomst van de klaver was zeer goed en na een paar weken was de zwartstrook volledig dichtgegroeid. De klaver werd ook al vrij hoog zodat die al tweemaal werd gemaaid. Waarvoor we vreesden, werd al snel realiteit: vooral woelmuizen zijn zich in de loop van het seizoen gaan nestelen in de onderbegroeiing. We lopen nu het risico dat woelmuizen ook de wortels van de éénjarige perenbomen gaan afeten, waardoor er mogelijks veel boomuitval zal te zien zijn in het voorjaar van 2025. De evolutie van de verdere aantasting in het perceel door woelmuizen wordt verder opgevolgd. Tussen de rijen gaf het soortenrijk gras-kruidenmengsel na één seizoen alvast een mooie grasbaan. Dat mengse
wordt minder gemaaid en zal naast een effect op de bodem zeker ook een effect hebben op het aantrekken van nuttige insecten!

Dit kunnen we besluiten

* Het inzaaien van groenbedekkermengsels als tussenteelt kan de kwaliteit van de bodem helpen herstellen, maar één jaar zal vaak onvoldoende zijn.

* Het inzaaien van soortenrijke gras-kruidenmengsels in de grasbaan is mogelijk een goed
alternatief ter vervanging van de klassieke grasbaan.

* Het inzaaien onder de bomen brengt toch heel wat risico’s met zich mee, waarop we vandaag
geen pasklaar antwoord hebben.

De aanwezigen gaven het TUM een goed rapport en oordeelden dat dit een eerste leerrijke stap in de richting van een betere bodemkwaliteit was.

Heb je interesse om op de hoogte te blijven van activiteiten van B3W? Neem zeker contact op met Kris Dhaese via kris.dhaese@b3w.vlaanderen.be.