Tijd voor herfstbestrijding van bladluizen

Deze inhoud is enkel voor abonnees. Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen. Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.

Gewasbescherming, Plaag

Tijd voor herfstbestrijding van bladluizen

Bladluizen behoren tot de grootste plagen in appel, kers en kleinfruit. Dat werd in 2023 nog maar eens bevestigd. De strategieën die we vandaag toepassen om bladluispopulaties te beheersen, zijn niet volledig sluitend. Hoog tijd dus om andere oplossingen te bekijken!

----------------------------------

Deze inhoud is enkel voor abonnees.

Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.

Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.

Zeker in bio-teelten en zelfs in IPM-teelten, waar men kan steunen op het gebruik van insecticiden voor de bestrijding van bladluizen, loopt de bestrijding van bladluizenpopulaties niet altijd even vlot. De huidige tendens waar het intrekken van erkenningen van insecticiden amper gecompenseerd wordt met nieuwe middelen, doet de bezorgdheid over bladluisbestrijding toenemen. Daarom lijkt een andere tactiek met de bestaande middelen aan de orde.

Tot na de bloei in 2023, waren de percelen met herfsttoepassingen nog steeds vrij van luizen, terwijl de voorbloeitoepassingen niet de gewenste 95% controle haalden.

Exponentiële populatiegroei

De meeste bladluizen overwinteren in fruitbomen en bessenplanten als wintereieren. Van zodra de wintereieren ontluiken in maart en april, zullen de nimfen of jongen van de bladluizen de plant aanprikken en zich voeden met plantensappen. Het duurt een aantal weken voordat alle eieren ontloken zijn en de nimfen volwassen worden.

Eens de luizen uit de eieren volwassen of stammoeder worden, neemt de populatie snel toe. De stammoeders produceren grote aantallen vrouwelijke nakomelingen die, zonder te paren, nakomelingen kunnen baren. Zo volgen verschillende generaties elkaar snel op.

Figuur 1. – Levenscyclus van bladluizen en het moment van ingrijpen bij een bestrijding in de herfst. In de lente start de ontluiking van de wintereieren en groeien de nimfen uit tot stammoeders die nadien kolonies stichten. In de zomer migreren gevleugelde luizen naar kruiden en in de herfst keren ze terug naar de fruitbomen. Los van of de soort migreert naar een andere waardplant of niet, zullen in de herfst mannelijke en vrouwelijke nimfen geboren worden die nadien als adult paren en waarna de vrouwelijke adulte luizen wintereieren leggen.

Schade tot gevolg

Bladluispopulaties pieken in mei-juni en veroorzaken op verschillende manieren aanzienlijke schade. Er ontstaat directe schade doordat ze zich voeden met plantensap, waardoor misvorming en groei-vermindering ontstaan. Indirecte schade ontstaat doordat ze virussen overdragen tussen planten of door honingdauw en bijgevolg roetdauw op vruchten te verspreiden.

In de zomer migreren de meeste bladluizen vanuit de fruitbomen of bessenplanten naar kruidachtige planten. Hun populatiegroei vertraagt ook door de druk van natuurlijke vijanden. In de herfst vliegen of migreren bladluizen dan weer van hun kruidachtige zomergastheren naar hun primaire gastheer (fruitbomen of bessenplanten) om eieren te leggen. Wintereieren zijn goed bestand tegen de koude en over het algemeen verborgen onder de knoppen en in spleten. Dat beschermt ze tegen weersinvloeden en nuttigen. Het is extra moeilijk om ze te raken met bv. minerale oliën.

Wat doe je ertegen?

Luizenbestrijding richt zich soms naar de wintereieren wanneer men vroeg in het jaar minerale olie toepast of vaker naar de nimfen in het voorjaar, met een systemisch insecticide. De voorbloeitoepassing richt zich op een maximaal aantal nimfen of ontloken wintereieren (Foto 1), vooraleer stammoeders starten met de productie van kolonies.

Foto 1. – Wintereieren van roze appelluis (D. plantaginea).

Een goede timing naar zowel de ontwikkeling van de plaag, als ontwikkeling van de teelt én spuittechniek of -kwaliteit, bepalen of de voorbloeitoepassing een werking van 85 of 95% haalt. Nabloei wordt bijna standaard nog eens behandeld tegen bladluizen en/of bloedluizen.

Revolutionair op percelen

Op pcfruit bewees een andere tactiek zijn efficiëntie in verschillende teelten, nl. het geheel voorkomen van wintereieren. Meer zelfs, tot na de bloei in 2023 waren de percelen met herfsttoepassingen (behandeld in oktober 2022) nog steeds vrij van luizen, terwijl de voorbloeitoepassingen niet de gewenste 95% controle haalden. Het idee is om bladluizen te bestrijden door het ‘verhinderen’ en /of ‘verminderen’ van wintereieren en dat werkt!

Wintereieren van bladluizen worden in de herfst gelegd (Tabel 1). Daarop volgt een essentiële vraag: wanneer moet je in de herfst de migrerende bladluizen controleren om eileg te voorkomen?

Hoe begin je aan herfstbestrijding?

Op pcfruit volgen we de terugmigratie, aanwezigheid van seksuele nimfen en eileg van de verschillende luizensoorten in verschillende teelten op. Doorheen het seizoen en tijdens de populatieopbouw zijn in de kolonies immers enkel vrouwelijke luizen aanwezig die zonder paren massa’s nakomelingen kunnen baren. Om wintereieren te leggen ontstaan er in de herfst mannelijke en vrouwelijke luizen die, eens ze volwassen zijn, paren. Daarna leggen ze wintereieren.

Je gaat voor herfstbestrijding. Hoe en wanneer begin je eraan?

Voorkom invlieg van terugmigrerende gevleugelde luizen (bv. Surround WP)
Dood de seksuele nimfen af of bespuit ten laatste op volwassen luizen voor er eileg plaatsvindt met meerdere toepassingen met contactmiddel of met één doelgerichte toepassing met insecticiden.

Timing

Gelukkig hebben de meeste problematische bladluizensoorten, zoals roze appelluis, pruimenluis, zwarte kersenluis en grote frambozenluis, een vergelijkbare timing van herfstmigratie en het leggen van wintereieren. De eilegperiode van die bladluizen situeert zich gemiddeld in de laatste week van oktober en de eerste week van november.

De najaarstoepassing om het leggen van eieren te voorkomen in 2023 moet gebeuren in de periode van 21-26 oktober. Houd er rekening mee dat dat spuitschema van jaar tot jaar (eerder of later) kan verschillen op basis van de weersomstandigheden van dat jaar.

Twee toepassingsmogelijkheden

Over het algemeen is één enkele toepassing (Tabel 1) met een systemisch of translaminair insecticide voldoende om één specifieke soort aan te pakken. Contactinsecticiden of fysische middelen, zoals Siltac SF worden best twee keer toegepast met een interval van ongeveer 7 dagen, met de tweede toepassing op het moment van een systemisch insecticide. Hier starten we dus een week eerder.

Foto 2. – Herfstvorm van de zwarte kersenluis (Myzus cerasi).

Een andere optie is om migratie van gevleugelde bladluizen naar hun waardplant te voorkomen. Door het toepassen van afstotende of repellerende producten als Surround WP worden de behandelde boomgaarden minder snel gevonden of minder geliefd. Een beetje het idee van een vroege toepassing tegen perenbladvlo. Dat vereist nog een vroegere start en is vaak door de timing van de oogst moeilijker voor appel dan voor peer of steenvruchten. Het geldt ook enkel voor de soorten die terug migreren van een zomerwaard.

Onderzoek deels gefinancierd door VLAIO (project BIOTRACT)