Deze inhoud is enkel voor abonnees. Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.
Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.
Bacterievuur woekert voort
- Hilde Schoofs
-
pcfruit vzw
Bacterievuur (Erwinia amyloyora) is weer aan een opmars bezig. Vorig seizoen zagen we al een enorme toename van het aantal infectiehaarden. Die druk neemt in sommige regio’s alleen maar toe met vaak grote financiële gevolgen. pcfruit wil je correct informeren, zodat je een infectie in de boomgaard snel kan aanpakken. Liefst voordat jij jouw inkomsten in rook ziet opgaan.
----------------------------------
Â
Deze inhoud is enkel voor abonnees.
Je kan dit artikel lezen door hier in te loggen.
Â
Heb je nog geen account en wil je je graag abonneren op Fruit? Ontdek hier de mogelijkheden.
Â
Vanwaar komen die uitbraken?
In 2022 zijn veel nabloeiwijzen gevormd op de verlengenisgroei en de hergroei. Die zijn beide zeer gevoelig voor bacterievuur. Toch zijn nabloei- en andere zomerinfecties tijdens de zomermaanden onopgemerkt gebleven. Dat komt doordat de zomermaanden té warm en té droog waren voor goede symptoomontwikkeling. Dat stond in scherp contrast met september met zijn warme temperaturen, maar grote hoeveelheid neerslag. Die combinatie leidde tot een sterke symptoomontwikkeling (Foto 1).
De infecties verspreiden zich via de nabloeiwijzen bovendien ook razendsnel in de boom met volledig geïnfecteerde bomen na de pluk (Foto 2).
Vochtig weer en temperaturen tussen 18 en 24°C? Let extra op, want dan ligt bacterievuur op de loer!
Herken jij de symptomen?
In het voorjaar
Bacteriën overwinteren aan de rand van kankers die zich vormen op het einde van het seizoen (Foto 3). In de lente, wanneer het warmer wordt, beginnen de bacteriën zich terug te vermenigvuldigen en worden ze naar buiten geduwd als slijmdruppels of slijmdraden. Die druppels of draden bevatten zeer hoge concentraties aan bacteriën. Insecten, maar ook regen en wind verspreiden de bacteriën in die druppels en draden naar bloemen en jonge scheuten. Bacteriën, die op de vochtige en voedingsrijke stampers van appel- en perenbloesems belanden, gaan zich daar verder vermenigvuldigen.
Regen of dauw spoelen de bacteriën af naar de bloembodem waar ze via de nectarklieren in de bloemen binnendringen. De bacteriën kunnen zich dan verder inwendig verspreiden in de boom. Geïnfecteerde bloemen verschrompelen, worden zwart en sterven af (Foto 4). Via de huidmondjes en wonden kunnen bacteriën ook jonge scheutjes infecteren.
Hulp nabij dankzij BCO’s?
Door de klimaatopwarming vergroot het risico op hoofdbloei infecties bij appel en peer. Laatbloeiende variëteiten en variëteiten met een langgerekte bloei op het eenjarige hout (bv. appel cv. ‘Belgica’) zijn gevoeliger voor bloeminfecties. Ook de trend van het laat planten van jonge bomen in het voorjaar resulteert in een verlate bloei vaak onder gunstige infectieomstandigheden.
Wat kan je doen tijdens de bloei?
Gevoelige bloesems kan je beschermen tegen bacterievuur door Biologische Controle Organismen (BCO’s) in te zetten. Blossom Protect™ en Serenade ASO zijn toegelaten BCO’s in België.
Wat doen BCO’s?
Die goedaardige schimmels of bacteriën vormen een ‘beschermende’ laag op de stamper of de bloembodem vóór de bacterievuurbacteriën op de bloemen terechtkomen. Zo concurreren ze met de bacteriën voor plaats en voedingsstoffen op de stamper van de bloemen. Sommige BCO’s produceren ook stoffen die Erwinia amylovora afremmen. Samengevat kunnen BCO’s het infectieproces verstoren en zo verkleinen ze het risico voor bloeminfecties.
Wanneer voer je de BCO-toepassing uit?
BCO-toepassingen zijn zinvol in percelen met een bacterievuurhistoriek wanneer een verhoogd infectierisico voorspeld wordt. Enkel bloemen die open zijn op het moment van toepassing zijn beschermd. Vaak zijn meerdere behandelingen nodig.
Meer info?
Leden van pcfruit kunnen terecht op www.pcfruit.be/nl/appel-peer/technische-fiche om de technische fiche voor de biologische bestrijding van bacterievuur te raadplegen. Je vindt er alles over bv. werkingsprincipe, dosissen, toepassingstijdstippen…
Bacterievuur in de nabloeiperiode en zomer
In de nabloeiperiode en de zomer ontwikkelen de infecties zich verder en kunnen ze scheuten, vruchten, takken tot zelfs ganse bomen aantasten. Slijmdruppeltjes ontstaan op de aangetaste bloemen, bladeren, bladstelen, scheuten en vruchten. Door regen, wind, insecten maar ook door de werkzaamheden in de boomgaard kunnen de druppels verder verspreid worden. Gedurende het volledige groeiseizoen kunnen zo steeds nieuwe (secundaire) infecties optreden wanneer de weeromstandigheden gunstig zijn.
De bacteriën dringen jonge scheuten binnen via de huidmondjes of via wonden na hagel op scheuten of bladeren. Ook bij onrijpe vruchtjes zijn wonden na hagelschade de belangrijkste ingangspoort voor bacterievuur. Let op! Op beschadigde vruchten kan bacterievuur zich snel vermeerderen en slijmdruppels produceren die verder verspreid worden en zo op korte tijd tal van nieuwe infectie opleveren (Foto 5). Ook nabloeiwijzen aan de basis van de hoofdbloei in mei, op de verlengenisgroei in juni of na hergroei zijn gevoelig voor infecties (Foto 6).
Symptomen
Bacterievuur heeft zijn naam niet gestolen!
Typisch voor bacterievuur is het explosieve karakter waarmee de bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen bij gunstige temperatuur en luchtvochtigheid. Eens geïnfecteerd, woekert de bacterie intercellulair en doodt zo de cellen van de gastheer af. De snelheid waarmee infecties uitbreiden, doet werkelijk aan vuur denken!
Het aangetaste weefsel ziet er in eerste instantie uit alsof het doordrenkt is met water. Later wordt dat weefsel donkerder. In een vergevorderd stadium zien de aangetaste bladeren, bloesems en twijgen er zwart uit alsof ze door vuur verschroeid zijn (Foto 7). Geïnfecteerde scheuttoppen gaan slap hangen (krullen om zoals een herdersstaf) (Foto 8). Geïnfecteerde vruchtjes worden zwart, verschrompelen en blijven als gemummificeerd aan de boom hangen (Foto 9). Bij aansnijden van de schors zie je een roodbruin gevlamde verkleuring van het hout (Foto 10).
Slijmdruppels, een bron van bacteriën
Slijmvorming is een typisch kenmerk voor bacterievuur. De slijmkleur is eerst helder, daarna melkachtig wit (peer) tot oranje (appel) (Foto 11). Nadien drogen de druppels deels op. Het slijm bestaat uit een suikeroplossing met daarin hoge concentraties aan Erwinia amylovora-bacteriën. De suikeroplossing beschermt de bacteriën tegen ongunstige omstandigheden waardoor de bacteriën lange tijd kunnen overleven. Slijmdruppels in de boomgaarden of op andere waardplanten in de omgeving zorgen voor een sterke toename in de bacteriepopulatie met een hoog infectierisico als gevolg (Foto 12).
"Tip: controleer regelmatig op de aanwezigheid van nabloeiwijzen en verwijder ze tijdig! Een gewaarschuwd man is er twee waard!"
Bacterievuur in het najaar
Op het einde van het seizoen, tegen de herfst, vertraagt de vermenigvuldiging van de bacteriën. Op de stammen en takken vormen zich kankers waar de bacteriën gaan overwinteren in het levende weefsel aan de rand van de kankers (Foto 13). De kankers kunnen duidelijk begrensd zijn door scheuren in de schors. Soms is die begrenzing niet zo duidelijk zichtbaar, waardoor zieke bomen met zulke onbegrensde kankers vaak over het oog gezien worden. Aangetaste bomen of bladeren vallen op door een vroegere herfstverkleuring. Aangetaste bladeren, bloemen en vruchten blijven langer aan de boom hangen.
“Tip: wees aandachtig
tijdens het snoeien op
verdachte symptomen!”
De klassieke methode: afremmen met plantenversterkers
Je kan appel- en perenbomen minder gevoelig maken voor bacterievuurinfecties door weerstand-inducerende middelen (plantenversterkers) toe te passen. Die middelen activeren het afweermechanisme van de plant. Dankzij de betere weerstand van de behandelde bomen zien we een beperkte symptoomontwikkeling en kan je de infectieverspreiding dus afremmen.
pcfruit werkte voor haar leden een complete technische fiche uit met extra info, behandelingstijdstippen, dosissen … Raadpleeg de technische fiche via www.pcfruit.be/nl/appel-peer/technische-fiche voor een uitgebreid overzicht van de klassieke bestrijding!
Bacterievuur verwijderen in 6 stappen!
We kunnen het niet genoeg benadrukken: bacterievuurinfecties veilig en correct verwijderen, blijft dé belangrijkste teeltmaatregel om bacterievuur in je boomgaard onder controle te houden. Inspecteer daarom regelmatig je boomgaard. O.w.v. de snelle verspreiding moet je problematische boomgaarden meermaals per week controleren, zeker onder ideale infectieomstandigheden. Verwijder nadien de infecties volgens onderstaand stappenplan.
- Lokaliseer de infectie
- Verwijder de infectie
- Ontsmet snoeimateriaal, snoeiwonden en handen
- Verwijder uitgesneden geïnfecteerd plantmateriaal uit de boomgaard
- Controleer waardplanten in de omgeving
- Herinspectie: ga na of je de infectie voldoende weg nam
Handige tip? Markeer takken, stammen met infecties met gekleurde verf (Foto 14).
Op die manier kan je in het nieuwe seizoen eventuele uitbreiding eenvoudig opvolgen!
Meer info?
Ook hier kunnen leden aankloppen bij pcfruit voor de uitgebreide technische fiche met alle do’s & dont’s inclusief handige tips wat betreft verwijderen van bacterievuurinfecties! Herbekijk zeker ook het webinar en de tutorial die de provincie Limburg vorig jaar gaf via www.pcfruit.be/nl/bacterievuur.
Tip: “Werk onder droge
omstandigheden,
want bij regenweer kan
je infecties moeilijker
spotten en is het
besmettingsgevaar
groter!”
Zoek de 7 verschillen
Sommige ziekten, plagen … tonen symptomen die sterk lijken op bacterievuur. Het is belangrijk om die oorzaak van de symptomen na te gaan. Vaak is het voldoende om de aangetaste delen te verwijderen terwijl bacterievuur een meer drastische aanpak vereist. Ken jij van onderstaande verschijnselen de gelijkenissen en de verschillen waardoor je bacterievuur kan uitsluiten?
Een lopend vuurtje met een financiële kater
Bacterievuur in je percelen brengt heel wat directe en indirecte kosten met zich mee. Denk aan arbeidsintensieve inspecties, tijdrovend wegsnijden en verbranden van geïnfecteerd materiaal, om nog maar te zwijgen van het directe opbrengstverlies van het verwijderen van geïnfecteerde bomen en productieverlies als je jonge bomen aanplant.
Er is ook een internationale impact als je je pitfruit wil exporteren. Zo stelt China strenge eisen voor de perenexport: niet enkel het productieperceel moet vrij zijn van bacterievuur, maar ook de omgeving in een straal van 1 km rondom het productieperceel moet infectievrij zijn. Draai daarom niet het hoofd als je een mogelijke infectie ziet. Brand het bij de buren? Blijf niet hulpeloos toekijken, maar pak het probleem gezamenlijk aan! Dat doe je eens zo eenvoudig door het meldpunt bacterievuur te contacteren. Zowel provincie Limburg als Vlaams-Brabant richtte zo’n meldpunt op om verspreiding tegen te gaan.
Weg met de status van quarantaine-organisme
Sinds eind 2019 is Erwinia amylovora geschrapt van de Europese lijst van quarantaine organismen. Bacterievuur is nu een ZP-quarantaine-organisme voor beschermde gebieden in de EU (of met andere woorden binnen de bufferzones van boomkwekerijpercelen). Buiten die beschermde gebieden wordt bacterievuur gecategoriseerd als een gereglementeerde niet-quarantaine organisme (RNQP).
Wat zijn de gevolgen?
- Binnen de bufferzones rond boomkwekerijpercelen valt bacterievuur onder de bevoegdheid van het Federaal Agentschap van de Voedsel Veiligheid (FAVV) en is het ‘gewijzigd KB van 23 juni 2008’ over de maatregelen om het binnenbrengen en het verspreiden van bacterievuur te voorkomen, nog van toepassing. Daar geldt ook nog steeds een meldingsplicht: besmettingshaarden bij particulieren dienen gemeld bij het FAVV. Het FAVV levert schriftelijke bestrijdingsopdrachten af. Ook voor professionele fruittelers geldt een meldingsplicht wanneer zij bacterievuur vaststellen in hun percelen gelegen in die bufferzones: zij moeten de vaststelling en de genomen acties (verwijderen infecties) noteren in hun registers.
- Buiten de bufferzones levert het FAVV geen schriftelijke bestrijdingsopdrachten meer af, maar kan de bestrijding van bacterievuur verplicht worden door het GAS-reglement van je gemeente. Voor particulieren werd het meldpunt bacterievuur opgericht door de provincies Limburg en Vlaams-Brabant.
Raadpleeg www.favv.be voor meer informatie over bacterievuur in de bufferzones. Daar vind je de kaart van de bufferzones terug. Let op, want die bufferzones worden jaarlijks herzien en bij ministerieel besluit vastgelegd. Raadpleeg www.vmm.be i.v.m. de richtlijnen rond opbranden van bacterievuurinfecties zowel in als buiten de bufferzones. Die informatie vind je ook terug via www.pcfrfuit.be.
Praktijkvoorbeeld verlies
ST@F-adviseur, Raf Spiritus, maakte de balans op voor een aangetast perceel perenbomen, waarin ze 505 bomen rooiden en nieuwe bomen plantten. De totale verliezen bedroegen €54.262,25. Rooien, aanplanten en opkweken wordt meestal door vast personeel of eigenaar uitgevoerd, waardoor hij € 50/u telde. Daarnaast zijn er de (opbrengst)verliezen.
- Visuele schade: Rooien van 505 bomen. 505 volwassen bomen brengen jaarlijks vanaf het 9de groeijaar 20 kg/ boom op.
o Groeijaar 1 = 2 kg/boom x 505= 1010 kg
o Groeijaar 2 = 4 kg/boom x 505= 2020 kg
o Groeijaar 3 = 6 kg/boom x 505= 3030 kg
o Groeijaar 4 = 8 kg/boom x 505= 4040 kg
o Groeijaar 5 = 10 kg/boom x 505= 5050 kg
o Groeijaar 6 = 12 kg/boom x 505 = 6060 kg
o Groeijaar 7 = 14 kg/ boom x 505= 7070 kg
o Groeijaar 8 = 17 kg/boom x 505 = 8585 kg
- Totaal verlies: 505 bomen in volle opbrengst 20 kg/boom x 8jaar = 80.800 kg – opbrengstverlies van jaar 1 tot jaar 9 = 36.865 kg het verschil op dit perceel betekent dus een productie verlies van 43.935 kg
- Gemiddelde prijs €0,80 per kg in mindering de niet uitgevoerde prestaties zijnde €0,20 per kg, Netto prijs €0,80 – €0,20 = €0,60 per kg 43.935 kg x €0,60 per kg = € 26.361
- Rooien en opnieuw aanplanten van drietakkers plus opkweek van de boom wordt gemiddeld1 u voorzien/ boom, hetgeen overeenstemt met 505 u x €50/u= € 25.250
- 505 nieuwe bomen aankopen, kostprijs per boom is €5,25 = €2.651,25
- Totale verliezen: €54.262,25
Het ABC van bacterievuur in 2023!
- Controleer tijdens de snoei de bomen op bacterievuursymptomen. Verwijder zieke bomen.
- Door de warme maanden september en oktober van afgelopen jaar moet je rekening houden met 2022 najaarsinfecties. Die infecties zijn niet meer tot symptomen ontwikkeld in het najaar, maar kunnen tot uiting komen in het komende seizoen.
- Wees waakzaam bij het uitlopen van de bomen in het voorjaar.
- Controleer regelmatig je percelen.
- Overweeg BCO-behandelingen in percelen met een hoge infectiedruk wanneer de weersomstandigheden gunstig zijn voor bacterievuur tijdens de bloei.
- Overweeg preventieve behandelingen met plantenversterkers indien de weersomstandigheden gunstig zijn voor bacterievuur in de nabloeiperiode en zomer. Let extra op na hagel!
- Verwijder nabloeiwijzen.
- Verwijder infecties tijdig en correct m.b.v. de technische fiche van pcfruit.
Twijfel over infectie?
Laat een staal onderzoeken
door pcfruit!
Meer info
Nog niet genoeg gehad en wil je toegang tot alle onderzoek en tips rond bacterievuur? Contacteer hilde.schoofs@pcfruit.be of word lid via www.pcfruit.be/nl/lidmaatschap.
